Omdat de dood en rouw ook in mijn derde roman een rol spelen, probeer ik veel te lezen op dat gebied. Gisteravond kwam ik min of meer bij toeval bij A Grief Observed, een klein boekje van 64 pagina’s van C.S. Lewis. Ik bestelde het, en toen ik vanochtend terugkwam van het hardlopen, lag het al op de mat. ’s Middags las ik het.

Ik ben diep, diep onder de indruk. Geraakt ook; niet ontroerd per se, niet brok-in-de-keel, maar geraakt op een dieper niveau. C.S. Lewis schrijf over zijn vrouw, met wie hij vanaf 1956 vier jaar getrouwd was en die stierf aan kanker. Hij herinnert haar, voelt de pijn van rouw en twijfelt aan zijn geloof in God. Door daarover te schrijven in notitieboekjes die hij in zijn huis vindt (in het laatste gedeelte schrijft hij dat hij het vertikt voor dit doel nieuwe schriftjes te kopen; het zal moeten gebeuren op de lege pagina’s die hij nog heeft) onderzoekt hij de manieren om ermee om te gaan. Hij tast al schrijvende naar zorgvuldig geformuleerde gedachten die zijn rouw – en later, heel voorzichtig, zijn verwerking – kunnen vormgeven.

Hij vergelijkt waar hij doorheen gaat met allerlei andere situaties: een tandartsbezoek, een wandeltocht door een vallei, een geamputeerd been. Elke keer zijn die metaforen exact goed, passend, raak:

For in grief nothing “stays put.” One keeps on emerging from a phase, but it always recurs. Round and round. Everything repeats. Am I going in circles, or dare I hope I am on a spiral?
But if a spiral, am I going up or down it?
How often — will it be for always? — how often will the vast emptiness astonish me like a complete novelty and make me say, “I never realized my loss till this moment”? The same leg is cut off time after time.

A Grief Observed gaat niet over rouw in relatie tot het alledaagse leven, zoals Mijn haat krijgen jullie niet van Antoine Leiris, en maakt er ook niet één grote metafoor van, zoals Verdriet is een ding met veren van Max Porter. Het schrijven gebeurt op een heel ander niveau – conceptueel, maar toch zo begrijpelijk, zo intelligent en, boven alles, zó wijs en aangrijpend verwoord dat het bijna gelijkstaat aan telepathie. Omdat deze man, die zijn vrouw in 1960 verloor en drie jaar later zelf stierf, zijn ervaringen in een onvoorstelbaar zware tijd zó puur over heeft weten te brengen naar een 34-jarige Nederlander in 2017.