4 mei 2015

Standbeeld

Een zoektocht

Over wie als eerst op het idee voor de omhaal kwam

Ik ben al een tijdje gefascineerd door de vraag wie de omhaal heeft uitgevonden. Dat begon met taal: ik las vorig jaar ergens dat Spanjaarden het zowel een chalaca als een chilena noemen. Daar bleek een vete tussen Peru en Chili achter te zitten: allebei claimen ze de uitvinding en allebei vinden ze dus dat de beweging hun naam zou moeten dragen (‘chalaca’ is de term voor inwoners van de Peruaanse havenstad Callao).

Na een uitgebreide zoektocht van ongeveer driekwart jaar denk ik inmiddels zo dicht bij een antwoord te zijn gekomen als mogelijk is. De uitvinder van de omhaal is Ramón Unzaga, een Spanjaard die in 1906 met zijn ouders per boot naar Chili emigreerde, daar voetballer werd en – omdat hij ook uitblonk in atletiek – de omhaal bedacht. Een profcompetitie bestond in Chili (net als in vele andere landen) nog niet, de pers schreef er nauwelijks over en WK’s werden nog niet georganiseerd. Toch was toen de omhaal er dus al.

Een prachtig verhaal dat veel meer tekst verdient, maar daar gaat het me nu even niet om.

De nalatenschap van Unzaga heeft namelijk iets over zich wat me een beetje treurig maakt. Een wereldwijde held als Pelé, Maradona of Cruijff is hij niet; in alle top-100-lijsten met beste voetballers ooit ontbreekt hij. Hij werd slechts 29 jaar oud en stierf zeven jaar voor het eerste WK, in 1930 in Uruguay.

In mei 2014 werd er een standbeeld van hem onthuld bij het stadion in de Chileense havenstad Talcahuano, waar hij de omhaal voor het eerst zou hebben geprobeerd, maar op de foto’s van de feestelijk bedoelde bijeenkomst is te zien dat er niet meer dan vijftien mensen op af kwamen.

En nog was het leed niet geschied. Vorige week schreef een Chileense krant dat het standbeeld misschien weer moet worden afgebroken: een zekere ‘nationale raad van monumenten’ zegt dat er nooit een vergunning voor is aangevraagd. De burgemeester van Talcahuano brengt daar, zeer overtuigend, tegenin dat hij helemaal niet wist dat hij een vergunning had moeten aanvragen.

Ook in 2015 wordt Ramón Unzaga nog omgeven met het amateurisme waarin hij ooit zijn briljante beweging verzon.